Phỏng vấn đạo diễn Hayao Miyazaki về phim hoạt hình gây tranh cãi The Wind Rises Bao năm qua, mỗi khi nhắc đến Hayao Miyazaki, fan hâm mộ đều nói bằng giọng kính phục. Với thiết kế nhân vật phong phú, đẹp mắt, chủ đề câu chuyện sâu lắng, những bộ phim hoạt hình của ông – trong đó có phim Spirited Away đoạt giải viện hàn lâm Nhật Bản – thường xuyên phá vỡ kỷ lục doanh thu phòng vé tại Nhật Bản. Vì vậy, chẳng có gì khó hiểu khi dư luận xôn xao về việc ông tuyên bố giã từ sự nghiệp sau khi cho ra mắt bộ phim cuối cùng The Wind Rises (Gió Nổi). Câu chuyện trong phim The Wind Rises không chỉ khác với những tác phẩm trước đây của ông, mà nó còn dấy lên tranh cãi trên toàn nước Nhật. Dựa trên nhân vật có thật trong lịch sử, The Wind Rises xoay quanh câu chuyện về mối tình đẫm nước mắt của chàng kỹ sư máy bay Jiro Horikoshi trong bối cảnh xã hội Nhật Bản vào những năm đầu Thế chiến thứ hai. Được đề cử giải Oscar, The Wind Rises chủ yếu được trình chiếu tại Mỹ, do ông biết trước nó sẽ vấp phải làn sóng tranh cãi dữ dội tại quê hương ông. Trong cuộc phỏng vấn với Dan Sarto, nhà phát hành kiêm tổng biên tập của Animation World Network, Hayao Miyaki chia sẻ cảm xúc và lý do tại sao mình viết câu chuyện này, cũng như những khó khăn, thử thách mà ông phải đối mặt trong quá trình làm phim. Dan Sarto: Tại sao ông sáng tác câu chuyện này? Câu chuyện có gì hấp dẫn đến mức thôi thúc ông vẽ manga, làm phim về nó? Hayao Miyazaki: Ban đầu, tôi vẽ manga như một sở thích. Nhà sản xuất Suzuki xem qua nó, rồi nói, “Tại sao anh không dựng thành phim?” nhưng tôi nhiều lần từ chối với lý do dựng thành phim sẽ không hay lắm. Bộ phim phù hợp cho người lớn hơn là trẻ em. Bên cạnh đó, ê-kíp được tuyển vào làm việc tại Studio Ghibli không am hiểu nhiều về lịch sử. Tôi nghĩ sẽ mất nhiều thời gian dạy lịch sử cho họ. Vẽ máy bay thời xưa cũng là thử thách không nhỏ. Tuy nhiên, sau nhiều lần bàn bạc, cân nhắc kỹ lưỡng, cuối cùng, tôi và nhà sản xuất đã đi đến quyết định dựng thành phim. Dan Sarto: Chủ đề câu chuyện có điểm đặc biệt nào khiến ông tâm đắc và mong muốn dựng thành phim? Hayao Miyazaki: Tôi nhớ mình lớn lên trong những năm tháng cuối cùng của Thế chiến thứ hai. Cha mẹ tôi sống vào thời trước khi Nhật Bản tham gia Thế chiến thứ hai. Tôi không biết gì nhiều về những chuyện xảy ra trong giai đoạn này, ngoại trừ hai người mà tôi quan tâm nhất, Jiro Horikoshi và Hori Tatsuo. Tôi chứng kiến cả hai trải qua nhiều đau khổ và bi kịch trong chiến tranh. Tôi biến họ thành nhân vật chính trong bộ phim của mình. Dan Sarto: Ban đầu, ông từ chối dựng thành phim với lý do nó không phù hợp. Bây giờ, câu chuyện đã được dựng thành phim, ông nghĩ bọn trẻ có yêu thích nó hay không? Bộ phim có ý nghĩa đối với trẻ em và người lớn hay không? Hayao Miyazaki: Một thành viên trong ê-kíp nói cho dù hiện tại bọn trẻ chưa hiểu ý nghĩa của bộ phim, nhưng một khi bộ phim đã in sâu vào tâm trí chúng, một ngày nào đó chúng sẽ hiểu thôi. Tôi nói đùa với ê-kíp rằng làm xong bộ phim này là chúng tôi đang tự đào huyệt chôn mình [cười]. Dan Sarto: Thật may là làm xong bộ phim, ông chưa phải đào cái huyệt nào cả. Xin ông cho biết những khó khăn, thử thách mà ông và ê-kíp gặp phải trong quá trình làm phim? Hayao Miyazaki: Thứ nhất, bộ phim kể về thời kỳ khác hẳn với thời đại chúng ta sống hiện nay. Người Nhật Bản thời đó có cách đi đứng, ăn mặc khác hẳn với bây giờ. Ví dụ, ở nhà, họ ngồi trên chiếu tatami, ra đường, họ mặc kimono. Chúng tôi cần tìm hiểu cặn kẽ lối sống của họ. Chúng tôi sử dụng những bức ảnh cũ làm tư liệu tham khảo. Chúng tôi cố tưởng tượng Nhật Bản có diện mạo ra sao vào thời kỳ không ô nhiễm không khí như hiện nay. Đó là một trong những thử thách lớn nhất mà chúng tôi gặp phải trong quá trình làm phim. Nói về bản thân, năm 40 tuổi, tôi đã đạt được điều mình hằng mong ước từ thuở nhỏ. Sau đó, thử thách lớn nhất là phải tìm kiếm câu chuyện có chủ đề thật hay để dựng thành phim. Nó giống như mò mẫm đi trong phòng tối, không biết mình sẽ đi đến đâu. Dan Sarto: Tôi tin chắc trong mấy tháng qua có cả ngàn người hỏi ông câu hỏi này, và giờ tôi xin mạn phép làm người thứ 1001 hỏi lại ông câu hỏi đó. Tôi nghe có người đồn đoán đây sẽ là bộ phim cuối cùng trong sự nghiệp của ông. Tuy nhiên, tôi cũng nghe có người nói điều ngược lại. Vậy xin cho tôi hỏi đây có phải là bộ phim cuối cùng của ông hay không? Ông có dự định giải nghệ hay không? Hayao Miyazaki: Tại buổi họp báo, tôi lẽ ra không nên nói với mọi người rằng mình sẽ giải nghệ. Những người hiểu tôi nhất định sẽ không tin lời tôi [cười]. Tôi nghĩ Wind Rises sẽ không phải là bộ phim cuối cùng khi tôi bấm máy. Tôi chỉ nghĩ, “Đây sẽ là