Tỷ lệ (proportion) đóng vai trò quan trọng trong nghệ thuật bất kể bạn vẽ theo phong cách tả thực hay không. Tỷ lệ không phải là kích thước của một vật thể, mà là kích thước của vật thể đó so với các vật thể khác xung quanh. Nếu bạn vẽ một người đàn ông dắt chó đi dạo và người đàn ông đó cao bằng ngôi nhà mà anh ta đi ngang qua, thì bức vẽ sẽ mất đi tính chân thực. Vậy chúng ta làm thế nào để vẽ theo tỷ lệ?

Chú ý đến từng chi tiết, nhìn nhận sự vật như chúng vốn có

Hầu hết mọi người không nhìn sự vật qua con mắt của họa sĩ. Họa sĩ chú ý đến từng chi tiết, mối quan hệ tổng thể giữa các vật thể, cũng như mối quan hệ giữa vật thể này với vật thể kia. Trong bức tranh tĩnh vật ở trên, họa sĩ đã ghi nhận rằng chiếc cốc vàng bên trái chỉ cao bằng một nửa chiếc bình kế bên nó. Và chiếc bình đất nung bên cạnh thấp hơn vài phân. Họa sĩ cũng chú ý đến chu vi của từng chiếc bình. Đĩa bạc hai bên tuy giống nhau, nhưng lòng đĩa dường như có độ sâu và đường kính khác nhau.

Lấy ví dụ bạn vẽ xe ô tô cùng phương tiện giao thông khác. Một chiếc xe ô tô cỡ nhỏ sẽ không thể nào có kích thước tương đương với một chiếc xe đầu kéo. Khi bạn vẽ đôi bạn thân mèo nhà và hổ ngồi cạnh nhau, bức vẽ phải phản ánh sự khác biệt rõ nét về kích thước giữa hai con vật. Nếu vẽ ba quả bóng xếp thành một hàng cạnh nhau: quả bóng chày, quả bóng rổ, và quả bóng đá, bạn dễ dàng nhận thấy chúng đều có dạng hình cầu. Bạn cần chú ý phản ánh sự khác biệt về tỷ lệ, kích thước giữa quả bóng này với quả bóng kia.

Tỷ lệ không chỉ giới hạn ở đồ vật

Nó còn đặc biệt quan trọng khi vẽ người. Vẽ người, đặc biệt là phần đầu, cần tuân thủ quy tắc về tỷ lệ cơ thể người.

Ví dụ, đầu thường có chiều ngang gấp 5 lần chiều rộng của mắt. Đường mắt nằm giữa đỉnh đầu và cằm. Đường chân mày thẳng hàng với chóp tai. Điểm giữa của mắt thẳng hàng với khóe miệng. Và nửa dưới khuôn mặt được chia thành 3 phần với chóp mũi và đường miệng nằm trên đường 1/3.

Một khi đã nắm vững tỷ lệ cơ thể người, bạn có thể điều chỉnh chúng để bức vẽ trở nên sống động hơn. Ví dụ, chiều cao trung bình của người là 8 ½ đầu. Tuy nhiên, họa sĩ truyện tranh có thể vẽ siêu anh hùng cao đến 9 ½ đầu, thậm chí hơn nữa để nhân vật trông cao lớn, mạnh mẽ hơn.

Biết khi nào nên phá vỡ quy tắc…

Có người có chiều cao trung bình, và cũng có người phá vỡ chiều cao trung bình. Người cao hơn 1,8 mét, người thừa cân, trẻ mới biết đi, người tí hon,… Một số người có đầu thực sự rất to, hoặc khuôn mặt dài. Số khác có mũi to, trán rộng, hoặc cằm ngắn. Là họa sĩ, bạn cần nắm bắt chính xác những tỷ lệ này. Hoặc… phá vỡ quy tắc. Họa sĩ biếm họa cường điệu tỷ lệ để phản ánh khía cạnh nào đó của nhân vật theo cách hài hước.

Bằng cách giữ cây que, cọ vẽ, hoặc bút chì ở khoảng cách một cánh tay, họa sĩ có thể xác định được tỷ lệ. Ví dụ, trong bức ảnh trên, bạn biết khoảng cách từ công tắc đèn đến đáy kệ phía trên nó bằng 2/3 chiều cao tấm che công tắc đèn. Và bạn cũng biết rằng tấm che công tắc đèn không hoàn toàn vuông vắn. Thực ra chiều cao của nó không bằng chiều rộng.

Chú ý đến từng chi tiết như tỷ lệ cũng là một kỹ năng

Bất kể bạn sử dụng công cụ hỗ trợ hay không, đây là điều không thể bỏ qua. Bạn không thể bỏ qua tầm quan trọng của tỷ lệ trong nghệ thuật. Hãy dành thời gian rèn luyện kỹ năng quan sát, xác định mối quan hệ giữa một vật thể với các vật thể khác bên cạnh. Học cách làm tốt điều này sẽ góp phần tăng thêm tính chân thực cho tác phẩm của bạn.

Xem thêm:

Tầm Quan Trọng Của Giá Trị Màu Sắc Trong Nghệ Thuật

Tầm Quan Trọng Của Phối Cảnh Trong Nghệ Thuật

Nguồn: Medium

Dịch: Toàn Vũ