Nhiều năm qua, nghệ thuật truyện tranh thu hút độc giả bằng hình ảnh minh họa sống động, cách kể chuyện lôi cuốn, hấp dẫn. Với đủ mọi thể loại từ siêu anh hùng, phản anh hùng đến hài hước kịch tính, nghệ thuật truyện tranh đã gây tiếng vang lớn với độc giả trẻ và trưởng thành. Nếu bạn bị mê hoặc bởi loại hình nghệ thuật này và muốn đi theo con đường sáng tác truyện tranh, thì còn chần chừ gì nữa mà không bắt đầu ngay từ bây giờ. Nào hãy cùng CMA tìm hiểu về nghệ thuật truyện tranh qua bài viết dưới đây nhé!

Tìm hiểu về nghệ thuật truyện tranh

Nghệ thuật truyện tranh (comic art) là hình thức kể chuyện bằng hình và chữ theo trình tự. Nghệ thuật truyện tranh chủ yếu hiện diện trong sách tranh hoặc comic strip, nhưng ngày nay, nó đã mở rộng sang tiểu thuyết đồ họa và webcomic. Loại hình nghệ thuật năng động này đã phát triển vượt ra ngoài phạm vi giải trí. Trong thời đại ngày nay, nó đã trở thành công cụ mạnh mẽ cho bình luận xã hội, kể chuyện trực quan và khám phá trải nghiệm con người.

Muốn đánh giá về nghệ thuật truyện tranh, trước tiên bạn cần biết yếu tố nào khiến nó trở nên khác biệt với các loại hình nghệ thuật khác. Không giống như bức tranh hoặc tác phẩm điêu khắc đơn lẻ chỉ đề cập đến một khoảnh khắc, một góc nhìn, nghệ thuật truyện tranh được ví như bộ phim xoay quanh câu chuyện đa chiều.

Nó liên quan đến định thời, chuyển tiếp, góc nhìn, góc quay, thiết kế nhân vật và bối cảnh. Do đó, tìm hiểu về nghệ thuật truyện tranh không đơn thuần chỉ là đánh giá từng khung hình riêng lẻ mà còn cả sự tương tác giữa chúng dẫn đến câu chuyện liền mạch.

Tuy nhiên, nghệ thuật truyện tranh không dừng lại ở tương tác đơn giản giữa hình và chữ. Nó đòi hỏi phải khám phá bối cảnh văn hóa lịch sử đằng sau câu chuyện. Xét cho cùng, truyện tranh thường phản ánh, phê phán, và châm biếm các chuẩn mực xã hội và chính trị đương thời.

Ngoài ra, cũng cần đánh giá nghệ thuật truyện tranh qua ngôn ngữ độc đáo, mang đậm tính nghệ thuật của nó. Mỗi họa sĩ thường có kỹ thuật/phong cách kể chuyện của riêng mình và thật thú vị khi xem những câu chuyện mang đậm dấu ấn cá nhân.

Tìm hiểu về nghệ thuật truyện tranh cũng bao gồm nhận diện những tác động xã hội của nó. Nó không chỉ phản ánh xã hội mà còn là chất xúc tác cho sự thay đổi. Ngành công nghiệp truyện tranh chứng kiến sự gia tăng những câu chuyện liên quan đến chủ đề như quyền công dân, môi trường, bình đẳng giới,… sử dụng hình ảnh để chuyển tải một cách hiệu quả, thuyết phục câu chuyện về các vấn đề xã hội.

Định dạng nghệ thuật truyện tranh

Nghệ thuật truyện tranh đã đa dạng hóa thành nhiều thể loại/phong cách khác nhau, từ hài hước, drama, fantasy, lịch sử, kinh dị đến khoa học viễn tưởng và vẫn tiếp tục phát triển, tạo nên sức hấp dẫn riêng. Những loại truyện tranh dưới đây đang góp phần biến nghệ thuật truyện tranh thành một phần không thể thiếu trong văn hóa đại chúng.

1. Truyện tranh một khung

Truyện tranh trình bày toàn bộ câu chuyện hoặc ý tưởng trong một khung hình duy nhất. Nhiều truyện tranh nổi tiếng trên báo như The Far Side của Gary Larson và Dilbert của Scott Adams được sáng tác theo phong cách này. Họa sĩ khéo léo sắp xếp hình và chữ, trình bày suy nghĩ hoặc mẩu chuyện cười một cách hiệu quả trong khung hình duy nhất.

2. Comic strip

Comic strip là chuỗi khung hình liên quan với nhau, thường được đăng trên báo. Trong số những comic strip nổi tiếng, phải kể đến Peanuts của Charles M. Schulz và Calvin and Hobbes của Bill Wtterson. Chúng là những câu chuyện độc lập hoặc nhiều tập, thường bao gồm 3 – 4 khung hình.

3. Sách tranh

Sách tranh (comic book) là một dạng biến thể của nghệ thuật truyện tranh với cốt truyện dài, liên tục, bao trùm nhiều vấn đề khác nhau. Batman của DC hoặc Spider-Man của Marvel là ví dụ tiêu biểu về sách tranh. Sách tranh thường chú trọng vào nút thắt câu chuyện (plot twist), phát triển nhân vật và cốt truyện (story arc).

4. Tiểu thuyết đồ họa

Đúng như tên gọi, tiểu thuyết đồ họa (graphic novel) là truyện tranh mang dáng dấp như một cuốn tiểu thuyết với cốt truyện phức tạp, hình và chữ kết hợp tinh tế với nhau. Các tác phẩm như Maus của Art Spiegelman và Persepolis của Marjane Satrapi sử dụng lối kể chuyện bằng hình ảnh, xoay quanh những chủ đề nghiêm túc.

5. Manga

Manga là một loại hình nghệ thuật mang đậm nét đặc trưng của đất nước Nhật Bản với cách đọc từ phải sang trái. Manga bao trùm nhiều thể loại khác nhau, phục vụ mọi đối tượng độc giả – từ trẻ em đến người lớn. Shonen và Shojo là hai thể loại chính, hướng đến đối tượng nam nữ vị thành niên. Những bộ manga đình đám như Naruto, Bleach và One Piece hẳn không xa lạ gì với chúng ta.

6. Webcomic

Webcomic là truyện tranh kỹ thuật số đang “làm mưa làm gió” trên cõi mạng. Nền tảng này cho họa sĩ thỏa sức thách thức mọi quy ước truyện tranh truyền thống, từ bố cục, kích thước đến tần suất phát hành. Trong số những webcomic được yêu thích nhất, phải kể đến XKCD của Randall Munroe và Dinosaur Comics của Ryan North.

7. Tranh biếm họa chính trị

Tranh biếm họa chính trị (political cartoon) là sự kết hợp giữa nghệ thuật thị giác và báo chí. Chúng lồng ghép yếu tố trào phúng, châm biếm vào các vấn đề chính trị – xã hội. Nói về những họa sĩ biếm họa nổi tiếng, phải kể đến những cái tên như R.K. Laxman và David Low.

8. Truyện tranh hài hước

Truyện tranh này chỉ tập trung vào yếu tố hài hước, gây cười, đôi khi thái quá. Chúng không theo cốt truyện liên tục, mỗi trang là một mẩu chuyện cười riêng biệt. Ví dụ, Garfield của Jim Davis và Beetle Bailey của Mort Walker.

9. Truyện tranh siêu anh hùng

Thể loại truyện tranh do Marvel và DC phát hành, chủ yếu xoay quanh nhân vật có siêu năng lực, chiến đấu chống lại cái ác. Superman, WonderWoman, Iron Man, và The Flash là ví dụ tiêu biểu về thể loại này.

Quá trình sáng tác truyện tranh

Quá trình sáng tác truyện tranh bao gồm 5 bước cơ bản sau: Lên ý tưởng, viết kịch bản, vẽ, lọc nét, và tô màu.

1. Lên ý tưởng: Bước đầu tiên là khám phá ý tưởng, bối cảnh, nhân vật, và cốt truyện. Bản phác thảo dưới dạng thu nhỏ (thumbnail) giúp hình dung cốt truyện. Truyện tranh là sự kết hợp hoàn hảo giữa minh họa và kể chuyện. Mỗi tác phẩm truyện tranh đều mở đầu bằng một câu chuyện. Cốt truyện không chỉ giúp định hướng câu chuyện, mà còn bảo đảm tính liên tục của tác phẩm – yếu tố quan trọng góp phần tạo nên sức hấp dẫn đối với độc giả.

Muốn sáng tạo nhân vật độc đáo, hấp dẫn, bạn cần phải thấu hiểu vai trò, tính cách và lai lịch nhân vật. Nhân vật đáng nhớ thường có tạo hình đặc sắc, đặc điểm nhất quán và tính cách không giống ai, khiến họ để lại dấu ấn khó phai trong lòng người đọc.

2. Viết kịch bản: Đây là bước viết câu chuyện, lời thoại và chú thích. Nó phải ăn nhập với trình tự hình ảnh, không chỉ mang tính sao chép mà còn bổ sung cho hình ảnh.

3. Vẽ: Đây là bản chất của nghệ thuật truyện tranh. Vẽ nhân vật và bối cảnh. Nhớ đừng bỏ qua phối cảnh, phân khung và trình tự.

Giờ bạn tập trung vào dựng cảnh/phân khung. Khung hình là cảnh riêng lẻ, nơi hành động đang diễn ra. Sắp xếp nhân vật, đồ vật và background theo đúng bố cục trong khung hình. Tất cả đều đóng vai trò then chốt trong việc kể lại câu chuyện.

Viết chữ cũng là khía cạnh quan trọng không kém. Bạn có thể thổi hồn vào tác phẩm truyện tranh thông qua hộp thoại, bong bóng lời thoại và hiệu ứng âm thanh. Âm thanh và lời thoại góp phần tăng thêm chiều sâu cho nhân vật, giúp khung hình trở nên sinh động hơn.

4. Lọc nét: Giờ là lúc biến bản phác thảo thành tác phẩm truyện tranh. Định hình nhân vật và cảnh truyện bằng nét đậm. Họa sĩ minh họa có thể đổ bóng tạo chiều sâu ở giai đoạn này.

5. Tô màu: Sau cùng, tô màu cho cảnh truyện, làm cho chúng trở nên sống động hơn. Tô màu đòi hỏi kỹ năng và sự cẩn thận, vì màu sắc quyết định cảm nhận và bầu không khí của câu chuyện.

Lọc nét, tô màu, hoặc đổ bóng là cách thực sự đem lại sức sống cho tác phẩm truyện tranh. Họa sĩ lọc nét chuyên nghiệp thêm chiều sâu và kết cấu cho tác phẩm. Tô màu hoặc đổ bóng giúp tăng sức hấp dẫn thị giác, thiết lập giọng điệu, và tạo bầu không khí cho câu chuyện.

Công cụ dành cho sáng tác truyện tranh

Người mới bước chân vào thế giới nghệ thuật truyện tranh có thể cảm thấy choáng ngợp trước vô vàn công cụ sẵn có. Trong khi họa sĩ dày dặn kinh nghiệm làm việc với công cụ chuyên dụng, thì họa sĩ mới vào nghề đi từ văn phòng phẩm cơ bản: bút chì, bút xóa, bút marker, thước và giấy. Những phần mềm vẽ kỹ thuật số như Photoshop, Illustrator, Procreate và Clip Studio Paint thường được sử dụng cho mục đích sáng tác truyện tranh và manga. Bút marker như Prismacolor và Faber-Castell được nhiều họa sĩ truyện tranh ưa chuộng vì bền màu, không thấm nước.

Lời kết

Nghệ thuật truyện tranh chịu ảnh hưởng bởi bối cảnh văn hóa nghệ thuật. Vốn hiểu biết về các phong cách nghệ thuật như châm biếm, tả thực, trừu tượng và manga là nền tảng cơ bản của người mới bắt đầu. Muốn bước chân vào thế giới nghệ thuật truyện tranh, bạn cần tập trung vào việc trau dồi kỹ năng cơ bản, rồi theo thời gian, bạn dần định hình phong cách của riêng mình, sáng tác câu chuyện lôi cuốn, hấp dẫn người đọc.

Đừng ngại đặt câu hỏi với CMA nếu bạn vẫn còn thắc mắc làm thế nào để bước chân vào thế giới nghệ thuật truyện tranh.

CMA luôn sẵn sàng hỗ trợ và giải đáp thắc mắc của bạn.

>> Đăng ký tham gia khóa học sáng tác truyện tranh tại đây <<<

Nguồn: EuroSchool

Dịch: Toàn Vũ