Chuột Mickey phiên bản đầu tiên trong phim hoạt hình ngắn Steamboat Willie (đóng chung với chuột Minnie, 1928) đã chính thức thuộc về công chúng kể từ ngày 1/1/2024.

Sau 95 năm, chuột Mickey ­- nhân vật hoạt hình mang tính biểu tượng của Mỹ – đã chính thức thuộc về công chúng kể từ đầu năm 2024 khi Disney hết hạn bản quyền theo luật pháp Hoa Kỳ vào ngày cuối cùng của năm 2023.

Ít nhất một tài sản trí tuệ sẽ không thuộc bản quyền của Disney, vì chuột Mickey được ra mắt lần đầu tiên trong phim hoạt hình ngắn Steamboat Willie đóng chung với chuột Minnie, 1928 đã chính thức thuộc về công chúng kể từ ngày 1/1/2024.

Luật bảo vệ chuột Mickey

Luật pháp Hoa Kỳ cho phép giữ bản quyền trong 95 năm. Tuy nhiên, Jennifer Jenkins, giáo sư luật kiêm giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Phạm vi Công cộng Duke (Duke’s Center for the Study of Public Domain), giải thích rằng luật đôi khi được gọi một cách chế giễu là ‘Luật bảo vệ chuột Mickey,’ và Disney không phải là người duy nhất tìm cách gia hạn. Bà chỉ ra rằng, “Những người giữ bản quyền [người có tác phẩm sắp thuộc về công chúng] chính là đối tượng hưởng lợi lớn từ việc gia hạn bảo hộ bản quyền thêm 20 năm.”

Thời hạn bảo hộ bản quyền hiện hành được thông qua vào năm 1998, nhưng Quốc hội Hoa Kỳ chưa chắc gia hạn thêm. Điều này không khác biệt mấy so với luật của Liên minh Châu Âu, nơi quyền sở hữu tài sản trí tuệ được bảo hộ tới 70 năm sau khi tác giả qua đời, hoặc 70 năm sau khi tác giả cuối cùng qua đời trong trường hợp đồng tác giả.

Chuột Mickey có miễn phí 100% hay không?

Do quy định liên quan đến thời hạn 95 năm, các phiên bản khác của nhân vật sẽ không bị ảnh hưởng bởi hết hạn bản quyền đối với bộ phim Steamboat Willie. Luật chỉ áp dụng cho thuyền trưởng không  nói Mickey trong phim năm 1928.

Các phiên bản hiện đại hơn của chuột Mickey vẫn chịu sự ràng buộc của luật bản quyền và nhân vật này tiếp tục đóng vai trò là đại sứ toàn cầu cho Công ty Walk Disney trong câu chuyện, trong công viên giải trí và trên hàng hóa. Disney cho biết trong một tuyên bố về vấn đề này.

“Kể từ khi chuột Mickey xuất hiện lần đầu tiên trong phim hoạt hình ngắn Steamboat Willie (1928), người ta đã gắn liền nhân vật này với những câu chuyện, trải nghiệm và sản phẩm của Disney,” phát ngôn viên của Disney cho biết. “Điều đó sẽ không thay đổi khi hết hạn bản quyền đối với phim Steamboat Willie.”

Những hạn chế trong việc sử dụng

Tuy nhân vật chuột Mickey đã chính thức thuộc về công chúng, nhưng ‘ông trùm’ làng giải trí này vẫn nắm giữ bản quyền đối với thương hiệu chuột Mickey, bởi nó là linh vật nằm trong bộ nhận diện thương hiệu của công ty. Disney cấm sử dụng nhân vật này với mục đích gây nhầm lẫn với sản phẩm của Disney.

Tuyên bố của Disney nói rằng họ sẽ nỗ lực bảo vệ khách hàng khỏi sự nhầm lẫn do sử dụng trái phép chuột Mickey và những nhân vật mang tính biểu tượng khác của họ.

Phim hoạt hình ngắn Steamboat Willie

Bộ phim tuổi đời gần một thế kỷ có cảnh chuột Mickey làm thuyền trưởng tàu hơi nước và sáng tạo nhạc cụ từ các loài động vật khác. Bài hát lấy cảm hứng từ tựa phim Steamboat Bill Jr của Buster Keaton, phát hành chỉ vài tháng trước khi Steamboat Willi ra mắt. Phim của Keaton thuộc về công chúng từ năm 1956, vì không được gia hạn bản quyền.

Bên cạnh Winnie the Pooh, một nhân vật hư cấu nổi tiếng khác, Tigger, được công chúng biết đến khi cuốn sách The House at Pooh Corner đánh dấu sự xuất hiện lần đầu tiên của chú hổ này bước sang tuổi 96.

Nguồn: Business Standard

Dịch: Toàn Vũ