Chuyện kể hồi còn ngồi trên ghế nhà trường, Dav Pilkery, tác giả của series truyện tranh Captain Underpants và Ricky Ricotta, học kém môn vẽ, nhưng ông không vì thế mà ngại theo đuổi con đường nghệ thuật. Và hiện nay, như chúng ta biết đấy, ông đã trở thành họa sĩ truyện tranh được độc giả nhỏ tuổi yêu thích.

Gần đây bạn có tham dự buổi hội thảo hoặc thuyết trình nào mà mình cảm thấy giống như chơi game online thay vì chú ý lắng nghe hay không? Theo bạn, điều gì đã giúp bạn duy trì sự tập trung suốt từ đầu đến cuối cuộc họp?

Ghi chép bằng hình ảnh (visual note-taking) không phải là cái gì đó mới mẻ, nhưng nó đã tạo nên trào lưu, do chúng ta ngày càng có xu hướng chia sẻ thông tin bằng hình ảnh. Ghi chép bằng hình ảnh không đơn thuần là vẽ nguệch ngoạc, nó là phương cách đơn giản và hiệu quả để tổng hợp thông tin, ghi nhớ ý chính, truyền đạt thông điệp,…

Nhà sư phạm Amy Mount chia sẻ rằng cô chuyên áp dụng kỹ thuật ghi chép bằng hình ảnh để viết bài bình luận trên mạng xã hội. Cô là minh chứng tiêu biểu cho sức sáng tạo vô hạn của con người, và chúng ta không nhất thiết phải là họa sĩ giỏi mới có thể cho ra đời tác phẩm giàu ý nghĩa.

Theo các nghiên cứu, ghi chép là phương pháp cho phép chúng ta tổng hợp và ghi nhớ thông tin mới. Nghiên cứu năm 2009 cho thấy với ghi chép bằng hình ảnh, chúng ta có thể ghi nhớ lượng thông tin lớn hơn rất nhiều. Ban đầu, chúng ta có thể rụt rè, e ngại vì mặc cảm về khả năng vẽ yếu kém, nhưng nếu mạnh dạn vượt qua, chúng ta sẽ sớm tìm thấy niềm đam mê bất tận qua xây dựng kỹ năng ghi chép bằng hình ảnh.

Học sinh cần được định hướng kỹ năng mới. Trước tiên, chúng ta cân nhắc thông tin muốn truyền đạt đến học sinh, cũng như thông tin học sinh cần biết. Mỗi ngày chúng ta đề cập một thể loại truyện khác nhau (dân gian, thần thoại, ngụ ngôn,…) Chúng ta không quan tâm học sinh có ghi nhớ hết mọi chi tiết hay không, nhưng chúng ta muốn các em hiểu các thể loại truyện có cách kể chuyện khác nhau như thế nào. Chúng ta thực hành kỹ năng đọc và phản ứng với các thể loại truyện. Chúng ta phát giấy khổ lớn cho từng học sinh, vì các em có thể vừa đọc truyện, vừa vẽ.

Chúng ta đề cập khái niệm bản phác thảo (sketch), và cách phân biệt với bản vẽ (drawing). Do học sinh mới biết đến ghi chép bằng hình ảnh, nên còn bỡ ngỡ, chúng ta cần nhấn mạnh ý nghĩa của việc sàng lọc thông tin và nắm bắt ý chính.

Chúng ta cần nói chậm rãi để bảo đảm học sinh nghe kịp, cũng như cho các em thời gian để vẽ. Chúng ta chỉ cách vẽ hình dễ gợi nhớ. Chúng ta đưa ví dụ minh họa trước khi bắt đầu. Chúng ta hướng dẫn sử dụng mũi tên, biểu đồ, và hình ảnh để giúp củng cố thông tin. Chúng ta khuyên học sinh không nên vẽ hình vô nghĩa, theo ngẫu hứng.

Hàng ngày chúng ta thảo luận về nhân vật, bối cảnh, mâu thuẫn/giải quyết, và những nét đặc trưng khác trong mỗi thể loại truyện. Chúng ta trình bày cách nhận biết thông tin cần ghi lại, cách nắm bắt ý chính. Chúng ta yêu cầu học sinh đưa ra đề xuất về hình ảnh, về những gì cần viết trước khi chúng hoàn thành công việc.

Mỗi ngày chúng ta chỉ đề cập một thể loại truyện cho học sinh dễ ghi nhớ thông tin. Đề cập nhiều hơn sẽ dễ khiến các em rối trí.

Sau vài buổi học, hầu hết học sinh vẽ đúng theo hướng dẫn của giáo viên – bước khởi đầu thuận lợi. Số khác vẽ theo phong cách riêng. Chúng ta hướng dẫn học sinh chọn màu, vẽ chì, vẽ người que, vẽ theo phong cách truyện tranh,…

Chúng ta để học sinh tự ghi chép bằng hình ảnh, thảo luận về thể loại truyện đang đọc, trình bày những điểm nổi bật, cần đưa vào ghi chép, rồi lựa chọn loại hình ảnh muốn sử dụng trong ghi chép.

Thông qua thực hành, chúng ta cung cấp cho học sinh những thông tin mà các em thường khó tiếp thu tốt nếu chỉ thụ động ngồi nghe. Trong quá trình thực hành, chúng ta trau dồi cho các em kỹ năng tư duy sáng tạo, và hành động.

Bạn rèn luyện kỹ năng ghi chép bằng hình ảnh như thế nào? Bạn có bao giờ thử ghi chép bằng hình ảnh hay chưa? Hãy chia sẻ kinh nghiệm của bạn cho chúng tôi biết.

*Nguồn: https://www.scholastic.com/teachers/blog-posts/meghan-everette/visual-note-taking-keep-focus-and-improve-retention/

*Biên dịch: V.Toàn – Comic Media Academy

Khoá học Sketchnote tại CMA: http://cmavn.org/sketch-note/#